Sineklerden geçiyor, 8-10 günde öldürüyor! Beşere bulaşabilir mi? Uzmanlar cevapladı

Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Geçen yıl Aydın’da tam 28 mahallenin karantinaya alınmasına sebep olan ‘Mavi Dil’ hastalığı geçtiğimiz günlerde Tokat’ta görüldü. Sığır, koyun, keçi, deve üzere besi hayvanlarına ‘Culicoides’ cinsi sineklerin teması sonucu bulaşan, konjesyon (sıvı birikimi sebebiyle oluşan problem), ödem, hemorajiye sebep olan mavi lisan hastalığı, hayvanlar için hayati tehlikeye sebep oluyor. ‘Mavi lisan’ın son olarak Tokat’ın Erbaa ilçesinin Karayaka beldesinde bir işletmede görülmesiyle birlikte Erbaa Hayvan Sıhhati Zabıtası kurulunun kararıyla tüm hayvan hareketleri yasaklandı. Peki ‘Mavi Dil’ sebebiyle hayvancılıkta randıman düşer mi, hastalık sebebiyle hangi olumsuz durumlar yaşanabilir? Merak edilen tüm soruları Tokat Veteriner Doktorlar Odası Lideri ve Tokat Sahipsiz Hayvanlar muhafaza Birliği Müdürü Veteriner Tabip Seyit Sami Karyağdı cevapladı.

10 KİLOMETRELİK ALAN KARANTİNADA

Besi hayvanlarında görülen ‘Mavi Dil’ hastalığı sebebiyle Tokat’ta zabıta ve veteriner doktorların ağır çalışması sürerken, hastalığın yayılmaması için de çeşitli karantina tedbirleri alındı. Erbaa ilçesinin Karayaka beldesi ve etrafında yaklaşık 10 kilometrelik alan karantinaya alındı.

Bölgede hastalık sona erene kadar merkez mahalleler, Kale, Çevresu, Kızılçubuk, Aşağı Çandır, Tosunlar, Bağpınar, Güvençli, Yaylacık, Ballıbağ, Salkımören, Üzümlü, Yoldere köylerinde hastalığa hassas hiçbir hayvanın giriş ve çıkışına müsaade verilmeyeceği duyuruldu.

‘SİNEKLERLE UĞRAŞ ETMEK ÇOK ÖNEMLİ’

Veteriner Tabip Seyit Sami Karyağdı, sineklerle bulaşan ‘Mavi Dil’ hastalığının yayılmasını engellemek için yapılan çalışmaları şu sözlerle anlattı:

“Veteriner tabiplerimiz tarafından hastalık çıkışlarının tespitinden itibaren çabucak hastalık etrafında 10 kilometre çap içerisinde aşılama çalışmaları başlatılarak yayılmanın önüne geçilmeye çalışılıyor. Yetiştiricilerimizin hastalığın bulaştırma kaynağı olan sineklerle uğraş etmesi çok kıymetli. Hastalığın salgın halinde görüldüğü yer ve mevsimlerde özellikle kıymetli damızlık hamile hayvanların bilhassa gebeliklerinin birinci devrinde uygun bir preparat (sırttan dökme, püskürtme vb.) yardımı ile sineklerden faal halde korunma hastalığa yakalanma oranına olumlu katkı sağlayabilir. Hastalığın yayılmasını önlemek hedefiyle sıkı bir formda karantina ve denetimli hayvan hareketleri yapılıyor.”

‘KOYUNLARDA DAHA BELİRGİN’

Veteriner doktor Seyit Sami Karyağdı, ‘Mavi Dil’ hastalığının hangi hayvanlarda nasıl seyrettiğine de değindi. Tedavisi olmayan hastalığın bilhassa koyunlar üzerindeki tesirine dikkat çeken Veteriner Tabip Karyağdı, şunları söyledi:

“Hastalık koyunlarda daha bariz seyrediyor. Hastalığa yakalanma oranı koyunlarda neredeyse yüzde 100 olup mevt oranı yüzde 5-30 ortasında olmak üzere hassas sürülere nazaran değişiyor. Hastalıkta tedavi yok ancak muhafaza hedefiyle koyunlarda aşı ile korunma sağlanabiliyor. Sığırlarda da virüs bulunur lakin çoklukla hastalık bulgusu göstermezler. Bunun yanında keçi, bufalo, geyik ve deve üzere öbür ruminantlarda da (geviş getiren hayvanlar) hastalığın görülebildiği bildirilmiştir. Yüksek ateş, ağızda salya ve irinli burun akıntısı, teneffüs zahmeti, ağız, dudaklar, yüz, göz kapakları ve kulaklarda ödeme hakikat gelişen hiperemi ve konjesyon, ağız mukozasında ülserasyon ve nekrozlar bulunur. Lisan, hiperemik ve şişkin, hastalığın ilerleyen basamaklarındaysa siyanotik (mavi), bazen de ağızdan dışarı sarkmış görülebilir.”

NEDEN ‘MAVİ DİL’ DENİLİYOR?

Hastalığa bilhassa ‘mavi’ renginin isminin verilmesinin nedeni, hayvanların lisanlarında gözle görülür biçimde renk değişikliği olmasıyla alakalı. Veteriner Doktor Seyit Sami Karyağdı, ‘mavi lisan’ın, hayvanları 8 ila 10 gün içinde öldürebildiğini söyledi.

Veteriner Doktor Karyağdı, “Dilin siyanotik yani morarmış mavi hali nedeniyle hastalığa bu isim verilmiştir. Yavru atma ve deforme kuzu doğumları görülür. Zayıflama ve 8-10 gün içinde mevt görülür, uygunlaşan hayvanlarda kısırlık ve büyüme geriliği ile seyreden uzun bir periyot şekillenir” diye konuştu.

HAYVANDAN BEŞERE BULAŞABİLİR Mİ?

Hayvanlardan insanlara bulaşan ‘şarbon’ üzere hastalıklar pek çok can kişinin hayatını kaybetmesine sebep oluyor. Veteriner Doktor Seyit Sami Karyağdı, ‘Mavi Lisan’ın insan sıhhati üzerindeki olumsuz tesirleriyle uğraş etmek için çalışmaların sürdüğüne dikkat çekti ve kelamlarını şöyle noktaladı:

“Hayvan hastalıkları ve bilhassa de viral etkenler, ülkemiz için hem hayvan sıhhati ayrıyeten hayvansal iktisadın devamlılığı için çok kıymetli. Bu hastalıklar içinde hayvanlardan insanlara bulaşan 250’ye yakın zoonoz karakterli hastalıklar vardır ki bunlar ayrıyeten insan sıhhatini ile birlikte etraf sıhhatini etkiledikleri için ekstra ehemmiyet arz etmekte. Ülkemizde genel manada Şap, Lumpy Skin Disease, Brucella, Çiçek, Koyun Keçi Vebası, Kuduz, Şarbon, Mavi Lisan, evvelki yıllarda Sığır Vebası üzere birçok hastalık hayvan sıhhatini tehdit etmekte. Kuduz, Brucella, Tüberkülöz, Şarbon, KKKA, Mecnun Dana, Kuş Gribi, Q Humması, Toxoplazma, Ruam üzere birçok zoonoz karakterli hastalılar insan sıhhati içinde birer tehdit. Bu hastalıklara karşı veteriner doktorlarımız insan sıhhatini korumak için kaynağında gayret ederek hastalıkların genel tesirlerini yok etmeye çalışıyor.”