‘Sonsuz kimyasallar’ bu pipette gizleniyor
ALEYNA SEVİM İstanbul – Son yıllarda süratle yaygınlaşan ve sağlıklı olduğu öne sürülen kağıt pipetlere kimi işletmelerde rastlamak mümkün. Belçikalı bilim insanlarının Avrupa genelinde yaptığı bir araştırmada 39 farklı markaya ilişkin eserler incelendi ve kâğıttan yapılan pipetlerin, etrafa plastik pipetler kadar ziyan verebileceğine işaret edildi. Uzmanlar bulunan unsurun insan sıhhatine, tabiata ve ekosisteme ziyan verebileceği konusunda ikazda bulundu.
‘PFAS suçsuz değil’
Üsküdar Üniversitesi TRD Baş Boyun Kümesi ve Abdomen Çalışma Grubu’ndan Prof. Dr. Güner Sönmez, araştırmada kağıt pipetlerde bulunan hususun birçok hastalığa yol açabileceğini tabir ederek, “Tiroid hastalıklarından böbrek rahatsızlıklarına, kolesterol düzeyinden, testis kanserine kadar çeşitli hastalıklara yol açabilen hususların varlığı yapılan bir araştırmayla ortaya çıktı. PFAS çok sık kullanılan bir unsurdur ancak malesef temiz değildir.
Dış yer kıyafetlerinden yapışmaz tavalara, günlük ısıya ve lekeye güçlü günlük eserler üretmek için kullanılan bir husustur. Hem etrafa hem de insanlara potansiyel olarak ziyanlıdır zira bunlar çok yavaş parçalanıyor. Etrafta yok olması yıllarca hatta binlerce yıl boyunca devam ediyor. Binlerce yıl boyunca varlığını sürdürebilen bir yapıda olduğu için sonsuza kadar devam eden kimyasallar olarak biliniyor” diye konuştu.
Bazı ülkelerde yasak
Pipetlerde PFAS varlığının tespit edildiğini aktaran Prof. Dr. Sönmez şunları kaydetti: “Daha evvelki araştırmalarda da bu PFAS denilen husus tiroit hastalıklarıyla düşük doğum yüklü bebek doğurmakla kolestorel seviyesinin artışıyla karaciğer hasarı ve böbrek kanseriyle, testis kanseriyle ilişkilendirilmiş. Belçika’da yapılan araştırmada da bilhassa bu kağıt ve bambu üzere gereçlerden yapılan pipetler incelenmiş. Bunlar aslında çevreciler tarafından güya plastikten yapılanlara nazaran daha etraf dostu olarak reklamı yapılan şeyler. Ancak bu çalışmada bu pipetlerde PFAS varlığı saptanmış. Bizim ülkemizde o kadar yaygın değil ancak Avrupa’da çok yaygın bu pipetler. Kimi ülkeler plastik pipetler de dahil olmak üzere birtakım eserlerin satışını yasakladı.”
Prof. Dr. Sönmez, PFAS’ın bedende uzun yıllar kalabileceğinden dolayı uzmanların ihtar yaptığını söz ederek, “Araştırmada, süpermarketlerden, fast food restaurantlarına ve mağazalardan alınan pipetlerde PFAS var mı diye teste tabi tutulup incelenmiş. İncelenen 39 markanın yüzde 69’unda yani 27’sinde 18 farklı PFAS teslim edilmiş. Aslında yalnızca kağıt pipetlerde değil bambu olanlar, plastik pipetler ve cam pipetlerde de PFAS tespit edilmiş” diye konuştu.
Peki kağıt bardaklar?
Araştırma sonucunda kağıt pipetlerde bulunan unsurların kullandığımız kağıt bardaklarda da bulunup bulunmadığını kıymetlendiren Prof. Dr. Sönmez, şunları söyledi: “Araştırma yalnızca pipetler üzerinde yapılmış. Kağıt bardaklar üzerinde yapılmamış lakin bu PFAS’ın pipetlere nasıl karıştığı da bilinmiyor. Su geçirgenliğini engellemek için katıldığı düşünülüyor. Kağıt bardaklarda da tıpkı şeyin olduğunu düşünmemek için bir sebep yok fakat kağıt bardaklarda PFAS mutlaka vardır formunda de bir çıkarımda bulunamayız.”
ABD kaldırma aşamasında
Araştırmanın müellifi Antwerp Üniversitesi’nden Dr. Thimo Groffen, yaptığı açıklamada kâğıt pipetlerdeki PFAS hususlarının ziyanlı olmadığını fakat bedende kimyasal yükün artmasına yol açabileceğini belirtti. ABD de şu anda Besin ve İlaç Yönetimi (FDA) tarafından başlatılan ve 2024’te sona ermesi planlanan PFAS’ı “aşamalı olarak kaldırma” etabında.
En güzeli açık orta ‘çelik’ pipetler
DIŞ HABERLER SERVİSİ – Yapılan son çalışmalar, etraf dostu olarak bilinen kağıt pipetlerin, plastik olanlardan bile daha tehlikeli olabileceği tarafında bulgular içeriyor. Araştırma kapsamında test edilen kâğıt ve bambu pipetlerin birçoklarında uzun ömürlü ve vakit içinde insan sıhhatine ziyan verme potansiyeli olan poli ve perfloroalkil unsurlar (PFAS) tespit edildi. Bu kimyasalların hamilelik meseleleri, karaciğer hastalığı, kanser ve öteki hastalıklarla irtibatlı olduğu tabir ediliyor.
Çalışmaya nazaran kağıt pipetlerin yüzde 90’ında PFAS bulundu. Plastik pipetlerde ise bu oran yüzde 75 oldu. Cam pipetlerde ise oran yüzde 40’a kadar düştü. Örneklerin hiçbirinde PFAS bulunmayan çelik pipetler ise sıhhat açısından açık orta en yeterli performansı gösterdi.