Sonu hüsranla biten kıssalar

Efnan Atmaca- Pandemiyle birlikte tek kişilik oyunların sayısı arttı. Tekrar yeni dönemde edebiyat uyarlamaları da sahnelerde sıkça görülmeye başlandı. Lakin ortalarından kimileri var ki moda tabirle tam bir ‘challenge’, Türkçeleştirirsek ‘meydan okuma’. Mine Söğüt’ün “Deli Bayan Hikâyeleri” isimli kitabından uyarlanan “Deli Kadın” işte bu tabirin hakkını tam olarak veriyor. Söğüt, kitabında yer alan 21 hikayeyle okuyucuyu delirmenin sonlarındaki hayatlara götürüyor. Yaşadıkları zorluklar, haksızlıklar, eril gücün zulmü bayanların ruhsal ve akli istikrarlarıyla oynuyor kitapta. Bayanlar direniyor, hem de tüm güçleriyle direniyor. Lakin sıkıntı o sonlarda dolaşmak. Hasebiyle hüsranla bitiyor öyküleri. Esasen Söğüt kitabın en başında “Size kadınlıkla lanetlenmiş bir varoluş hezeyanı anlatacağım. Sizi saçlarının ve ayaklarının ucu ortasında olup biten şeylerden ibaret, doğurmaya mahkûm, çocuklarını kaybetmekle mühürlü, yalnız, yapayalnız bir kalabalıkta dolaştıracağım. İçlerine açılan kapıların gerisine saklanmış bayanların delirerek vücutlarından dışarı açtıkları pencerelerden bakacağım. O pencerelerden tekrar ve tekrar ve tekrar kendimi aşağı atacağım” diyor. Oyun da bu cümlelerle başlayınca önermesi, vaadi yükseliyor. Metinde Meryem Şahin’in imzası var. Sahnede ise tek kişilik performansıyla Özden Dilek Karakışla…

Hem izleyici hem oyuncu

Karakışla’yı “Kadın Lisanından Masallar” isimli performansıyla hatırlıyoruz. Seyirciyle interaktif bir bağ kurarak sahneden masallar anlatan ve aslında bir manada kadınlık hâllerine dokunduran Karakışla bu oyunda Söğüt’ten ödünç aldığı karanlık masalları aktarıyor. Seyircinin karşısına tiyatroya bir müddet orta vermiş, 50 yaşlarında bir oyuncu olarak çıkıyor. “Deli Kadın” onun geri dönüş projesi, bu oyunu sahnelemeyi çok istiyor. Sürprizi kaçırmak istememekle bir arada sahnede ona ‘dış sesi’yle direktörün eşlik ettiğini söylemeliyim. Pek de yüreklendirici değil bu dış ses. Tıpkı hayallerimizi gerçekleştirmek için yola çıkmışken ‘gerçekleri söylüyorum’ mazeretiyle çelme takan cümleler üzere… Tüm itirazlara karşın o kıssaları anlatmaya çıkıyor sahneye oyuncu. Ve perde açılıyor. Seyirci oyunun provasında buluyor kendini. Delirmeye yatmış bayanların kıssalarını anlatırken onlardan biri oluyor oyuncu. Oyun, prova, kahramanlar iç içe giriyor. Söğüt’ün postmodern dünyasını sahneye ustalıkla yansıtıyor Karakışla. Her yeni bayan öyküsüyle kendi sonuna yaklaşıyor üzere hissettiriyor seyirciye. Masal anlatırken ustalaştığı interaktif şeklini bu oyunda da kullanıyor. Bazen seyircinin kendisini izlemesine müsaade veriyor bazen ise kaçıp seyirciyi oyuna girmeye itekliyor. Söğüt’ün bayanlarının yanına eklemliyoruz oyuncuyu da “Deli Kadın”ı izlerken. O da tıpkı canlandırdığı kahramanlar üzere adım adım kendi sonuna yaklaşıyor. Kendini saklamıyor, yalnızlığını, unutulma korkusunu, telaşlarını sık sık lisana getiriyor. Oyun hem sahnedeki oyuncunun kendisiyle hesaplaşması hem de Söğüt’ün bayanlarının bir temsiline devşiriyor.

Özden Dilek Karakışla “Deli Kadın”ın prömiyerinde seyirci oyun boyunca saatine bakmadıysa başarılı olduğunu tabir ederek kendisini izlemeye gelenlere o sıkıntı soruyu yöneltti. Ben oyun boyunca yanımda yöremde kimsenin saatine baktığını görmedim. Güç bir işin altından muvaffakiyetle kalktığını söylemeliyim Karakışla’nın. Bilhassa de Söğüt’ün postmodern dünyasını yeniden emsal anlayışla sahneye uyarlamanın uğraş istediğinin altını çizmeliyim. Hem metin hem sahnedeki sistem hem müzikler Karakışla’ya bu uğraşta dayanak oluyor. Oyunun sürprizi dış sese gelince, bu postmodern dünyanın kapısı üzere o dış ses. Diken üstündeki seyirciye bir nefes imkânı tanıyor. Oyunun kara güldürüye dönüşmesine hizmet ediyor.