‘Sorunun üzerine üzerine gideceğiz’

ÖNDER YILMAZ/ANKARA- Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntıları sürecinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı sıfatıyla yoğun mesai yürüten, TBMM Dışişleri Kurulu Başkanı Fuat Oktay, Türkiye’nin sarsıntı sonrası müdahaleler açısından önemli ara kaydettiğini lakin sarsıntıya yahut afete dirençli kentler inşa etme konusunda henüz dilek edilen düzeyde hazır olmadığını söyledi. Oktay, “İstanbul’u, Türkiye’yi zelzele gerçekliğine hazırlamakla alakalı da üzerine üzerine gideceğiz. Burada yapılacak şey, mevzuyu bilimsel popülizme mahkum etmeden, siyaset üstü tutarak ele almak ve toplumu bilinçlendirmektir. İlgili kurumların, lokal idarelerin, üniversitelerin, sivil toplum örgütlerinin ve belirli pozisyonlardaki kişilerin de toplumu bilinçlendirme sorumluluğu var” dedi.

‘Ciddi yol alındı’

Oktay, Milliyet’in başta İstanbul olmak üzere Türkiye’nin zelzele çalışmalarına ilişkin sorularını, “deprem gerçeği ile yaşamak”, “depreme hazırlıklı olmak” ve “depremden kaçmak mı, üzerine gitmek mi” olgularına vurgu yaparak yanıtladı. Sarsıntı gerçeği ile yaşama noktasında bilinçlenme boyutunda önemli yol alındığını belirten Oktay, “17 Ağustos’ta önemli kayıplarımız oldu. Orada müdahale ile ilgili meselelerimiz vardı. Buradan Türkiye ders çıkardı. Sonrasında Kütahya ve Van sarsıntıları, çok büyük ölçekli 6 şubat sarsıntıları… Acil durum idaresi konusunda önemli yol aldık. Gerek afete müdahale boyutunda, gerekse sonrasına dair geçici barınma merkezlerinde afetzedelerin, insanımızın barındırılması, konutların ve altyapıların yine inşası üzere mevzularda önemli bir kapasite ve kabiliyet kazandığımızı görüyoruz. Artık yol almamız gereken alan kapsamlı bir yapısal dönüşümdür…” diye konuştu.

Çok boyutlu çalışma

“Hazırlık noktasına geldiğimizde asıl önemli olan bu yıkımları, can kayıplarını minimuma indirecek yahut hiç olmayacak şekilde bir hazırlık” diyen Oktay, şöyle devam etti: “Deprem olmadan zelzele olacakmış üzere gerekli hazırlıkları yapmak durumundayız. Burada Türkiye henüz hazır mı? Dilek ettiğimiz düzeyde değil. 6 Şubat öncesi ve sonrasıyla alakalı önemli farklılık var mı? Var tabi. Öncesiyle alakalı İstanbul başta olmak üzere fay sınırının geçtiği güzergahlarda yoğun bir kentsel dönüşüme girelim istedik. Bir tarafta da müdahale boyutunu çalışalım, orada sorun olmasın dedik. AFAD uyumda önemli yapılanma ve kapasite oluştu. Fakat her vakit yeterlinin daha yeterlisi mümkün. Münasebetiyle şimdi daha güzeli ve daha üst kapasitede müdahale boyutu dahil, kurumlarımız zelzele gerçeği ile ilgili her türlü mücadelenin yürütüleceği bir çalışmanın içinde.”

Depremlere hazırlık için asıl yapılması gerekenin kentsel dönüşüm olduğunu vurgulayan Oktay, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve hükümetin tüm çabalarına karşın kentsel dönüşümü hızlandırma dileklerinin kamuoyunda ve muhalefet nezdinde tam karşılık bulmadığını söyledi. Oktay, “Çünkü muhalefet bunu istismar etti. Kavramın içini boşalttı. Kentsel dönüşümü ‘rantsal dönüşüm’ olarak söz etti, toplumu yanlış yönlendirmeye çalıştı. Aslında siyaset üstü olması gereken bir mevzuyu günlük siyasetin materyali yapıp, ulaşılması gereken maksatlara ulaşma vaktini geciktirdi” dedi.

“6 Şubat sarsıntıları gösterdi ki bizim hiçbir bahiste kaybedecek vaktimiz yok” vurgulamasını yapan Oktay, şöyle konuştu: “Muhalefeti bununla ilgili ikna edecek vaktimiz de yok. Çok önemli kayıplarımız oldu. Hepimizin canı yandı. Cumhurbaşkanımız da tabir etti; Binaların daha güçlü hale getirilmesi, bir öteki söz ile afetlere dirençli kentler inşa edilmesi konusunda süratle ne gerekiyorsa o yapılacaktır. Bu çerçevede gerekli yasal düzenlemelerin Meclis’ten süratle geçirilmesi konusunda da biz üzerimize düşeni yapacağız.”

‘Şansı yakalayabiliriz’

Çözüm reçetesini “yapı stoğunun değiştirilmesi, alt yapının buna göre sağlamlaştırılması, yasal düzenlemelerin hazırlanması, hepsinden önemlisi halkın kalıcı bilinçlendirilmesi” olarak sıralayan Oktay, “dayanıklı, öldürmeyecek binayı yaptığınızda sarsıntı gerçekliğinin üstesinden gelme şansını yakalarız” dedi.

İstanbul ekseninde Marmara bölgesinde zelzele olasılığının risk oluşturduğuna dikkati çeken Oktay, Cumhurbaşkanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yasal çerçeve de dahil sıkı bir hazırlık yürüttüğünü söyledi. Oktay, “Türkiye’yi biran önce zelzele üzere afetlere hazır hale getirmek konusunda hükümetiyle, Meclisiyle, yargısıyla çok net bir kararlılık var” dedi. Oktay bu mevzuda toplumun bilinçlendirilip, eğitilmesinin önemini de vurguladı.

Sorumluluk yerelde

Oktay, merkezi yönetimin dışında sarsıntı üzere bahislerde asıl sorumluluğun lokal yönetimlerde olduğunu belirtirken, “yapı stokunun dönüştürülmesi, sarsıntıya sağlam yapı stoğunun oluşturulması ve sağlam olmayanlara katiyetle müsaade verilmemekle alakalı asıl yetki lokal yönetimlerde. Yerelde önemli bir bilinçlenmenin olması, burada katı bir uygulamanın olması son derece önemli. Mahallî seçimler bir fırsat. Zelzele riskini anlamayan, afete dirençli kent inşa etme konusunda plan programları olmayan, önemli hazırlık yapmayan lokal yöneticilere halkımızın prim vermemesi gerekir. Kamuoyu bilinçli hale geldiğinde o lokal yönetici orada kalamayacaktır” sözlerini kullandı.

‘Kentten kaçmak çözüm değil’

Oktay, “depremden sonra İstanbul’un ne hale geleceğini biliyorum” diyerek, İstanbul’dan taşınmayı düşündüğünü söyleyen Prof. Dr. Celal Şengör’ün açıklamaları ve kamuoyunda oluşan infiale ilişkin ise şu değerlendirmeyi yaptı:

“Herkesin özgür iradesidir; nerede yaşamak, ne yapmak istediği. Fakat sorumlu durum ve makamlarda bulunan kişilerin olaylardan kaçmak yerine üzerine gitmesi gerekir. AK Parti iktidarları olarak yürütme ve yasama boyutunda olayların üzerine üzerine gittik. İstanbul’u, Türkiye’yi zelzele gerçekliğine hazırlamakla alakalı da ölümüne üzerine üzerine gideceğiz. Burada yapılacak şey, popülist yaklaşmadan, günlük siyasete mahkum etmeden olayın üzerine gitmektedir, toplumu bilinçlendirmektir. Muhakkak pozisyonlardaki kişilerin de toplumu bilinçlendirme sorumluluğu var. Kaçmayın, daima birlikte mücadele vakti. Kaybedecek vaktimiz yok asla.”

‘Boş hayallerin peşinden koştular’

Oktay, İBB Başkanı İmamoğlu’na yönelik eleştirilerde bulunurken, “İBB Başkanı ne fiziken, ne zihnen İstanbul’da. Bu Ankara için de çok farklı değil. Onlar muhakkak bir süre Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcılığı hayalleriyle kendi vilayetlerine odaklanmadılar. Boş hayallerin peşinden koştular. Şimdi birisi genel başkanlık hayaliyle yeniden ülke tipinde. Konsantrasyonunuzu vermeden, dertlenmeden, gece rüyalarınızda görmeden, part-time belediye başkanlığı ile üstesinden gelinecek bir olay değil sarsıntı. Rüyanızda genel başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı görerek İstanbul’un yahut büyükşehirlerin problemlerini çözemezsiniz. Hükümetin, Etraf Bakanlığı’nın İstanbul odaklı önemli çalışmaları var. Bırakın İBB’nin önünün kesilmesini, tam aksisi İBB’yi işin içine dahil etmekle alakalı Sayın Bakan’ın girişimleri oldu; ‘Buyrun siz de işin içinde olun’ diye. Lakin hayal başka, kaygı başka, baş da İstanbul’un dışında olunca uygulamada gerçeklik farklı oluyor. Münasebetiyle onları bekleyerek Türkiye’yi, İstanbul’u zelzele gerçekliğine hazırlayamayız. Her türlü afete karşı Ankara’sı, İzmir’i, İstanbul’uyla tüm Türkiye olarak çok süratli hareket etmek zorundayız” dedi.