Tiyatro her manisi aşar
Seray Şahinler – Gelişen teknolojilerle birlikte sanat dünyasında engelli bireylerin gereksinimlerine karşılık verecek yeni projeler geliştiriliyor. Sesli kitaplar, sinema, tiyatro ve konserlerdeki görsel ve işitsel betimlemeler bireylerin etkinliklere iştirak seviyesini ve tatminini artıyor. Lakin iş yalnızca salonun içiyle sonlu değil. Sanat yerlerine erişim, hâlâ istenen seviyeye ulaşamamış durumda.
Tiyatro Kooperatifi ve Erişilebilir Her Şey iş birliğinde, engelli bireylerin, -raporun tabiriyle engellenen bireylerin- kültür sanat hayatına iştirakini, tiyatro faaliyetlerinin erişilebilir hâle getirilmesini amaçlayan “Tiyatroların Erişilebilirliği Projesi” tamamlandı. Sivil Toplum için Dayanak Vakfı ve Turkey Mozaik Foundation tarafından hayata geçirilen ve Kültür Sanat Fonu dayanağıyla yürütülen çalışmadaki tespit ve tahlil teklifleri ise “Tiyatroların Erişilebilirliği Kılavuzu”nda Türkiye’deki tüm tiyatroların faydalanması için erişime sunuldu.
Şartlar oluşursa talep de artar
“Tiyatroların Erişilebilirliği Kılavuzu”, Türkiye’de farklı mani kümelerinden bireylerin şartları ve gereksinimleri gözetilerek tasarlanmış tiyatro yerleri ve bu doğrultuda kurgulanmış tiyatro oyunları bulunmaması, yetişkinlere ve çocuklara yönelik pek çok tiyatro oyunu sahnelenirken engellenen bireylerin bu etkinliklere erişiminin kısıtlı olmasından hareketle yapılan araştırmaları kapsıyor. Araştırma sonuçları “Tiyatro çalışanları tecrübesi araştırması” ile “Erişilebilir tiyatro denetim listesi” olarak iki başka başlıkta sunulmuş. Tiyatro işçileri kendi tecrübelerini ve tanıklıklarını paylaşarak problemin boyutunu ortaya koyuyor.
Bu kapsamda tiyatro çalışanları gösterimlerde, engellenen bireyler ile ‘nadir olarak’ karşılaştıklarını söylyüyor. ‘Çok sık’ karşılaşan iştirakçi ise maalesef yok. Bu da tabloyu en çarpıcı biçimde ortaya koyuyor.
Çözüm sırasında bekleyen birinci husus ise erişim. Bilgi almak ya da oyun izlemek için sahneye gelen bireyler genelde erişim sıkıntısıyla karşılaşıyor. Yere bir biçimde varabilse dahi engelli platformu olmadığı için salona giremeyip oyunu izleyemeyen izleyicilerin sayısı çok fazla. Fizikî altyapı sıkıntılar, sosyal/iletişimsel ve oyun içeriklerine dair problemleri ve dijital altyapılara dair problemler öncelikli pürüzler. Sürecin bir modülü olan tiyatro dünyasından iştirakçiler ise gerekli kurallar oluşturulduğunda, engellenen bireylerin tiyatro seyircisi olma istikametindeki taleplerinin artacağını belirtiyor.
Fırsat eşitsizliğini gidermeye yönelik çalışmaların devlet ve kamuoyu dayanağıyla karşılık bulmaya süreçte hazırlanan “Tiyatroların Erişilebilirliği Projesi” herkesi ‘eşit bir sahne’ye davet ediyor. Araştırma sonuçları ve ayrıntılara https://tiyatrokooperatifi.org/ adresinden ulaşabilirsiniz.
Haftada en az bir oyun
Tiyatro Kooperatifi ve Erişilebilir Her Şey, erişilebilir tiyatro sahneleri ve oyunları için birinci adım olarak kurguladıkları ve insan hakkı temelinden yaklaştıkları projenin ikinci adımında, engellenen bireylerin haftada en az bir oyuna erişebileceği bir uygulama planlanıyor. Tiyatro Kooperatifi ortağı tiyatro sahnelerinin ve oyunlarının dahil olacağı uygulama ile İstanbul’da yaşayan engellenen bireylerin haftada en az bir tiyatro oyununu izleyebilmesi, uygulamanın yaygınlaşması ve projeyle elde edilecek tecrübenin ülke çapında yaygınlaşması hedefleniyor. Tiyatro Kooperatifi ve Erişilebilir Her Şey, ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarını ve özel bölümü bahisle ilgili kaynak yaratmak ve birlikte çalışmak üzere iş birliğine çağırıyor.