Toplumsal medya artık maaşınızı bile biliyor! ‘Telefonda attığınız her adım işleniyor’
Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Sosyal medya artık ömrümüzün vazgeçilmez bir kesimi haline geldi. Birçoğumuz hayat biçimimizi, bir mevzu hakkındaki niyetimizi, sevdiğimiz ya da sevmediğimiz şeyleri bu platformlar üzerinden dünya ile paylaşıyor, hiç tanımadığımız şahıslarla sanal bir dostluk köprüsü kurabiliyoruz. Dijital çağın gerekliliklerinden birine dönüşen bu platformlar hakkında “Sosyal medya bilgilerimizi işliyor, ne konuştuğumuz dahi biliniyor” üzere yorumları daha da sık duymaya başladık. Üstelik son devirdeki bilimsel çalışmalar da bu savları doğrular nitelikte. Geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen bir araştırmada bilim insanları sırf toplumsal medya paylaşımlarından yola çıkarak bireylerin gelir seviyesinin kesin olarak varsayım edilebildiğini duyurdu. Üstelik araştırmacılar farklı toplumsal statüdeki mahallelerde yaşayan şahısların nasıl paylaşımlarda bulunabildiğini de tespit etti. Pekala bu araştırmanın ne üzere yansımaları olabilir? Toplumsal medyadaki davranışlarımız nelere yol açabilir? Toplumsal Medya Uzmanı Serdar Bağtır, toplumsal medyaya dair pek bilinmeyenleri Milliyet.com.tr’ye anlattı.
2.6 MİLYON GÖNDERİYİ TEK TEK İNCELEDİLER
İngiltere’nin başkentindeki Londra Queen Mary Üniversitesi’nde misyon yapan bilim insanları tarafından yürütülen bir çalışmada, tanınan toplumsal paylaşım sitesi Nextdoor’daki 2.6 milyon gönderi tek tek tahlil edildi. Araştırmacılar şaşırtan bir formda sırf paylaşımlarının içeriğini kullanarak bir kullanıcının gelirini gerçek bir formda iddia edebildiler.
Uzmanlar, daha az varlıklı bölgelerde yaşayanlara kıyasla güçlü mahallelerde yaşayanların paylaştığı içerik cinsinde besbelli farklılıklar olduğunu tespit etti. Bu keşif yalnızca Nextdoor’da değil genel çevrimiçi faaliyetlerimizin sosyoekonomik durumumuz hakkında bilgi sağlayabileceğini ve kullanıcı profili oluşturma potansiyelini mümkün kılabileceğini gösteriyor.
ABD’DE YAŞANAN OLAY HÂLÂ AKILLARDA
Konuya öncellikle data biliminin insan davranışlarına olan gelişimi açısından bakmak gerektiğini söyleyen Toplumsal Medya Uzmanı Serdar Bağtır, Veri Bilimi’nin (Big Data) uzun yıllardır özel olarak hazırlanmış sorulara verilen yanıtların korelasyonu ile hangi siyasi eğilime, pazarda ne cins eseri almaya yakın olduğumuzu doğruluk hissesi yüksek olarak varsayım etmeye çalıştığının altını çizdi.
Sosyal Medya Uzmanı Bağtır, data biliminin vardığı noktayı, 2012’de ABD’de yaşanan bir olayı hatırlatarak şu halde anlattı:
“ABD’de ünlü bir alışveriş merkezi, 16 yaşındaki lise öğrencisi kızın konutuna hamilelik paketini ikram olarak göndermiş, kızın ailesi tarafından dava açılmış lakin genç kızın nitekim gebe olduğu öğrenildiğinde dava düşmüştü. Alışveriş merkezi bunu alışverişte yalnızca kendi kartlarının kullanılmasını zarurî kılarak müşterilerinin hangi vakitlerde hangi mağazalarından hangi eserleri ne sıklıkla aldıkları üzere bilgileri toplayıp işleyerek başarmıştı.”
İNSANLARI KANDIRABİLİRSİNİZ LAKİN ONLARI ASLA!
Serdar Bağtır, “Sosyal medyada gördüklerinize inanmayın“, “Kimse göründüğü kadar keyifli değil” üzere mitlerin artık hayatımıza yerleşmiş olduğunu fakat data bilimcilerin bu mantıkla çalışmadıklarını söyledi. Bağtır, bu durumu şöyle anlattı:
“Fotoğrafları manipüle eden kaliteli bir uygulama ile kendinizi diğer bir kentte gösteren kusursuz bir fotoğraf hazırladınız ve Instagram’da paylaştınız diyelim. Bu gönderinizle tüm takipçilerinizi bir palavraya inandırabilirsiniz lakin bu fotoğrafın meta verisi ve uygulamanın art planında, taşınabilir telefonunuzun markası, modeli (ve kullandığı işletim sistemi), taşınabilir telefonunuzun tam lokasyonu, fotoğrafı shop’larken kullandığınız uygulamanın ismi (hatta fiyatlı versiyonunu kullanıp kullanmadığınız) üzere bilgiler kayıtlı olacaktır.”
Sosyal medya uygulamalarının büyük yazılımlar olduğunu ve art planda çok fazla nitelikli çalışan ve yüksek kapasiteli donanım barındırdıklarını söyleyen Serdar Bağtır, platformların sürdürülebilir olmaları için gereken maliyetin çok yüksek olduğunu ve bu maliyeti reklam verenlerle karşılamaya çalıştıklarını kelamlarına ekledi.
‘ASLINDA HEPİMİZ BİRER VERİYİZ’
“Ücretsiz kullandığımız değerli yazılımlara gerçekte fiyat olarak bilgilerimizi kendi ellerimizle yüklüyoruz. Müşteri değil birer bilgi hücresiyiz” diyen Serdar Bağtır, firmaların aslında uzun vakittir kullanıcıların gelir bilgisine sahip olduklarını ve reklam amaçlarını de bu dataları kullanarak yaptıklarına dikkat çekti.
Son vakitlerde toplumsal medya platformlarının kullanıcı sayısının süratle arttığını böylelikle reklam verenlerin de gerçek orantıda artış gösterdiğini lisana getiren Bağtır, “Daha fazla reklam talebi demek hem platform kullanıcılarının daha fazla reklama maruz kalarak reklam körlüğü yaşaması hem de reklam verenlerin daha fazla yatırım getirisi beklentisine girmesi manasına geliyor” dedi.
“Platformlar, ellerindeki tüm bilgileri uygun tahlil ederek (eksikleri varsa diğer yollarla tamamlayarak) hangi reklamı kime ve ne vakit göstereceklerini güzel belirlemek zorundalar. Son vakitlerde etrafımızdan sıklıkla duyduğumuz ‘Düşündüğüm şey karşıma çıkıyor’ kelamı işte bu dataların aslında gerçek işlendiğinin bir delilidir.” Serdar Bağtır
‘İSTEDİĞİNİZ HER ŞEYİ YAPTIRABİLİRSİNİZ’
Birçoğumuz toplumsal medyadaki trendleri takip ederek olan bitenden haberdar oluyoruz. Birçok kişiyi tesiri altına alan toplumsal medya akımlarından haberdar olmayanlar demode bulunuyor, günümüzde toplumsal medyayı etkin bir halde takip etmemek neredeyse asosyallikle muadil görülüyor.
Sosyal Medya Uzmanı Serdar Bağtır, toplumsal medyanın geldiği noktada ‘Böyle yapmazsan yalnız kalırsın’ niyetinin belirginleşmesiyle birlikte kâfi müddet sonunda istenilen her şeyin yaptırılabileceğini söyleyerek “Yeterli mühlet sonunda her şeyi yaptırabilirsiniz. Bu bir kabahat işlemek de olabilir ya da düzgünlük yapmak da” dedi.
‘NEDENSİZ YERE SEVMEDİĞİNİZ BİR ÜNLÜ VAR MI?’
“Bu tip manipülasyonların şimdi usulü, muhakeme gücü ve inançları tam olarak gelişmemiş çağdaki jenerasyonlar üzerinde kolay kolay uygulanabildiği görülmekte” diyen Bağtır, “Üst jenerasyonlardan izole edilip kendilerine toplumsal medyada dikte edilenleri kendi fikirleriymiş üzere kabul etmeleri sağlanıyor. Bu noktada görüntü en faal araç olarak karşımıza çıkıyor” dedi.
Özellikle gönderilerin gösterim müddetinin kısaltılması, karşılaşılan savın şimdi tam anlaşılmadan geçilmesini sağlıyor. Bu da o sav üzerinde düşünmenizi engelliyor. Üzerine düşünemeden benzeri gönderilerle tekrar ve tekrar karşılaşıyor, sonunda kanıksıyorsunuz. Sonunda kalabalığın doğrusuna şuur dışı boyun eğiyorsunuz. Artık bir düşünün, hiç nedensiz yere sevmediğiniz bir ünlü var mı?” diye konuştu.
‘DÜZENLİ TAKİP YAPILIRSA TESPİT EDİLEBİLİR’
Sosyal Medya Uzmanı Serdar Bağtır’a nazaran, toplumsal medya davranışlarımız aslında hayatımızın ekrana yansımasından ibaret ve hakkımızda bilgi vermesi kaçınılmaz. Özellikle her anını bir toplumsal medya içeriğine dönüştürenlerin hayatlarını sır olarak saklamaları büsbütün imkânsız.
Kişilerin post paylaşımları sırasında kullandıkları tabirlerden (emojilerden) ve cümle yapılarından genelde ne çeşit bir ruh haline sahip olduklarının bile tespit edilebildiğinin altını çizen Toplumsal Medya Uzmanı Bağtır, bu tahlillerin sistemli takibi yapıldığında bir kullanıcının hayatına son verme eğiliminde olup olmadığının bile tespit edilebileceğinin altını çizdi.