Türkiye’de böylesi yok! 700 yıllık atölye keşfedildi
Kent merkezine 6 kilometre uzaklıkta bulunan ve medeniyetler beşiği olarak tarihi ile dini açıdan değerli bir pahaya sahip olan Harput Mahallesi’nin UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi’ne girmesi için başlatılan çalışmalar sürüyor.
Şu anda UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne bulunan 5 bin yıllık tarihi geçmişe sahip olan Harput Mahallesi’nde bulunan Harput Kalesi’nde, Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Hoş Sanatlar Kısım Lideri Prof. Dr. İsmail Aytaç başkanlığında hafriyat çalışmaları 10 yıldır devam ediyor.
Prof. Dr. Aytaç koordinesinde yürütülen çalışmalarda silahlar, ok uçları, mancınık taşları, seramik ve cam olmak üzere 100 binden fazla tarihi eser nesne çıkartılırken son keşif ise heyecanlandırdı. Devam eden çalışmalar çerçevesinde 700 yıllık olduğu kestirim edilen 5 adet metal üretim atölyesi bulundu.
Cevherlerin ısıtılarak mamule dönüştürüldüğü bu atölyeler, bozulmamış hali ve geniş alan kaplamasıyla Türkiye’de gün yüzüne çıkan atölyeler ortasında bir birinci olduğu kestirim ediliyor. Aytaç, Harput’un UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi’ne girmesinde büyük rol oynayacak olan bu atölyelerin konservasyon ve onarımını yapıp üzerini kapatarak turizme açacaklarını kaydetti.
‘BİLDİĞİMİZ KADARIYLA METAL ATÖLYESİ TÜRKİYE’DE YOK’
Gün yüzüne çıkarılan metal atölyesi hakkında bilgi veren Hafriyat Lideri Prof. Dr. İsmail Aytaç, “Burada görüldüğü üzere 5 tane metal üretim atölyesi var. Buradaki cevherlerin ısıtılarak mamule dönüştürüldüğü bir atölye. Bu kadar ağır ve özgün Orta Çağdan günümüze gelmiştir. Bildiğimiz kadarıyla metal atölyesi Türkiye’de yok. Biz de bu sene buradakilerin konservasyonunu ve onarımını yapıp duvarlarını ve üst örtüsünü kapatarak turizme açacağız. Bu manada bir birinci olacak. Bulunduğumuz alanda bu örnek kısım dışında en az 400 metrekarelik alan atölye olarak kullanışmış, onların da büyük bir kısmını hafriyatını gerçekleştirdik. Lakin restore edip turizme geçirilme süreçleri basamak kademe gerçekleşmektedir” dedi.
‘BÖLGENİN STRATEJİK ESER ÜRETİM MERKEZLERİNDEN BİRİSİDİR DİYEBİLİRİZ’
Bozulmamış hali ve geniş alan kaplamasıyla Türkiye’de gün yüzüne çıkan atölyeler ortasında bir birinci olduğunu düşündüklerini söz eden Prof. Dr. Aytaç, “ Kale hafriyatları Türkiye’de son yıllarda sürat kazandı. Bu içlik dediğimiz atölyeler kısmı ile ilgili daha evvel çeşitli mamullere yönelik hafriyatlarda çıkarılan buluntu veren alanlar vardı. Ancak bu kadar geniş alanda ve bu kadar sağlam gelmiş örnek pek yok. Yalnızca bir iki tane sürece fırını olan hafriyat merkezleri var. Lakin Harput Kalesi kadar ağır işletmenin olduğu ve günümüze sağlam gelmiş hele ki Orta Çağa ilişkin is situ dediğimiz bozulmamış hale gelmiş örneğini bildiğimiz kadarıyla yok. Bölgenin stratejik eser üretim merkezlerinden birisidir, diyebiliriz. Zira Harput Kalesi’nde hem çanak çömlek dediğimiz hem de cam üretim dediğimiz atölyeler çıktı. Ancak bunların turizme kazandırılma noktasında bir birinci olacak diye biliyorum” diye konuştu.
‘BURASI DA EN AZ 700 YILLIK BİR ÜRETİM ATÖLYESİ’
Daha büyük firmalardan takviye beklediklerini tabir eden Aytaç, “Çok büyük bir alandan bahsediyoruz. Burada üst kodun fakat 4’te 1’inin hafriyatları bitti. Bunun yarısının da projesi bitti ve uygulama aşamana başladı. Bununla ilgili Göbekli Zirve üzere düşünecek olursak çağdaş kapatma üstü örtü sistemleri ve iç donatının da hazır hale getirilerek turizme açma basamağına geldik. Bunun için sponsor olacak firmalar var. Daha büyük firmalardan dayanak bekliyoruz. Hem ülke turizmine hem de Elazığ kültürüne de katkı sağlamış olacaklar. Burası da en az 700 yıllık bir üretim atölyesi. 1700’lü yıllara kadar üretim yapıldığını varsayım etmekteyiz. Ateşli silahlara geçildikten sonra ok ucu üzere klâsik metal üretimleri azaldı. Ondan sonraki süreçte ise olağan günlük kap kacak olarak 1800’lü yıllara kadar üretimin devam ettiğini kestirim ediyoruz” biçiminde konuştu.