‘Ulusal tarım atlası’ geliyor

Mithat Yurdakul / ANKARA – Besine ulaşmada büyük ehemmiyet taşıyan ziraî yerlerin planlı kullanımı için yeni düzenlemeye gidiliyor. Taslak düzenlemeye nazaran ziraî topraklar için köy, mahalle, belde, ilçe, vilayet ve ülke bazında bilgi tabanı oluşturulacak. Laboratuvar tahlillerini de içeren toprak etütleriyle, arazi kullanım planları hazırlanacak. Toprak, sulama ve yağış dataları kullanılarak, tarım yerleri sınıflandırılacak. Planla belirlenen yerler, tarım dışında kullanılamayacak, kamu ve özel teşebbüsler plana uyacak. Ziraî potansiyeli yüksek, toprak kaybı tehlikesi olan ovalar, “koruma alanı” olarak belirlenecek. En verimli tarlalardan bataklıklara kadar tüm yerlerin tarım potansiyeline nazaran envanteri çıkarılacak.

Tarım ve Orman Bakanlığı’nca hazırlanan yönetmelik taslağına nazaran, Türkiye genelinde toprak ve arazi varlığının belirlenmesi için çalışma yürütülecek. Mera, orman ve başka kanunlar çerçevesindeki topraklara ait bilgiler, lokal yönetimler ve ilgili kurumlardan toplanacak. Köy/mahalle, belde, ilçe, vilayet, ülke bazında data tabanı oluşturulacak. Laboratuvar tahlillerini de içeren toprak etütleri yapılacak. Toprak sınıflamasıyla harita ve rapor hazırlanacak, bilgiler tarım toprakları kıymetlendirme sistemine yüklenecek. Ülke genelinde toprak serilerini belirlemek üzere komitesi oluşturulacak.

Kullanım planı

Planların hazırlanmasında makro ve mikro ölçekte toprak, iklim, topoğrafya, fizyografya, su potansiyeli dataları temel alınacak. Toprak, sulama ve yağış dataları kullanılarak, tarım toprakları sınıflandırılacak. Yapılan çalışmalara dayanarak bakanlık tarafından arazi kullanım planı hazırlanacak. Bu planlar, Cumhurbaşkanı kararı ile yürürlüğe girecek. Arazi kullanım taleplerinde bulunacak tüm kamu ve özel teşebbüsler, bu plana uymak zorunda olacak. Planla belirlenen tarım yerleri, tarım hedefi dışında kullanılamayacak. Toprak nitelikleri belirlenerek, arazinin hangi ziraî arazi kullanım için uygun olduğu tespit edilecek. Bakanlıkça belirlenen ziraî arazi kullanım cinsleri için gelen talepler pahalandırılacak, toprak istekleri belirlenecek.

Büyük ovalara koruma

Tarımsal üretim potansiyeli yüksek olan lakin erozyon, kirlenme, gaye dışı kullanım nedeniyle toprak kaybının süratli geliştiği ovalar, “büyük ova muhafaza alanı” olarak belirlenecek. Ülke açısından kıymetli ve coğrafik işaretli eserlerin yetiştiği alanlar da muhafaza kapsamına alınabilecek. Büyük ovalarda muhafaza ve geliştirme hedefli ziraî altyapı projeleri ve ziraî arazi kullanım planları hazırlanacak. Büyük ova muhafaza alanı içinde kalan parsellerin tapu kütüğüne şerh konacak.

Metrekare başına ceza

Arazi kullanım planlarına uyulmaması halinde, metrekare başına ceza kesilecek. “Büyük ova müdafaa alanı” olarak belirlenen alanlar için cezalar ikiye katlanacak. Verilen mühletin sonunda, arazi kullanım planı kapsamındaki arazinin tarıma uygun hale getirilmediğinin tespit edilmesi durumunda faaliyet durdurma ve üç kat para cezası gündeme gelecek. Bu yerlerdeki müsaadesiz bütün yapılar, masrafını sorumlusunun ödeyeceği halde yıkılacak.

8 kategoriye ayrılacak

Toprak özellikleri ve tarımda kullanım kabiliyetine nazaran topraklar 8 sınıfa ayrılacak. Buna nazaran topraklar; ekim-dikim, hayvan otlatma, ormancılık ve yaban hayatı için değerlendirilebilecek. Bu kapsamdaki sınıflandırma şöyle olacak:

1. Sınıf: Düz yahut düze yakın, derin, verimli ve basitçe işlenebilen toprakları ihtiva eden arazi.

2. Sınıf: Hafif meyilli, orta derecede erozyona maruz kalan, orta sıra taşkına uğrayan lakin birtakım özel önlemler alınmak suretiyle işlenebilen uygun arazi tipi.

3. Sınıf: Uygun ziraat metotları uygulanarak çapa bitkileri için kullanılabilecek orta derecede yeterli arazi.

4. Sınıf: Çayıra tahsis edilmeye uygun, orta sıra tarla bitkileri de yetiştirilebilecek arazi sınıfı.

5. Sınıf: Kültür bitkileri yetiştirmeye uygun olmadığı için çayır ve ormanlara tahsis edilen arazi.

6. Sınıf: Orman yahut çayır olarak kullanılmada dahi tedbir gerektiren fazla meyilli ve şiddetli erozyona maruz kalan arazi.

7. Sınıf: Çok meyilli, erozyona fazla uğramış, taşlı arazi.

8. Sınıf: Dinlenme yeri ya da su havzası olabilecek bataklık, çöl, dağlık, taşlı yerler.