Varoluş destanı! Atatürk’ün çizimiyle Büyük Taarruz
Safa İnhisarı – 30 Ağustos Çarşamba, Büyük Taarruz’un 5’inci günü: Afyon’da güneşin ışıkları şimdi kenti aydınlatmamış; gün doğmak Başkomutan Mustafa Kemal, geceyi geçirdiği Karahisar belediye dairesinde; karşısında, az evvel kendisini uyandıran Batı Cephesi Harekât Şubesi Müdürü Tevfik (Bıyıklıoğlu) Beyefendi duruyor, elinde bir harita var. Tevfik Beyefendi, az evvel savaşta son durumu saptadığı haritayı İsmet Paşa’ya göstermiş, o da kendisini Başkomutan’a göndermiştir.
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, Dumlupınar’da eşi Latife Hanım ile Başkomutanlık Meydan Savaşı’nın ikinci yıldönümü münasebetiyle 30 Ağustos 1924 günü katıldığı “Meçhul Asker Anıtı”nın temel atma merasiminde, o heyecanlı saatleri şöyle anlatacaktır:
Yataktan fırladım. Arkadaşlar, haritada gördüğüm şey şuydu ki, ordularımız düşmanın değerli kuvvetini kuzeyden, güneyden, batıdan kuşatmaya uygun bir durum almış bulunuyorlardı. Şu halde düşündüğümüz ve en büyük sonuçları sağlayacağını beklediğimiz durumlar ortaya çıkıyordu. Çabucak Fevzi ve İsmet paşaları çağırınız, dedim; üçümüz toplandık. Durumu bir daha düşündük ve muhakkak karar verdik ki, Türk’ün gerçek kurtuluş güneşi 30 Ağustos sabahı ufuktan bütün parlaklığıyla doğacaktır.
Bu karara nazaran ordulara yeni buyruk yazıldı. (saat 6.30 öncesi) Ancak durum o kadar değerli, o kadar sürat ve şiddet istiyordu ki, bu yazılı buyruklarla yetinmek tedbiri uygun olmazdı. Onun için Fevzi Paşa’dan, Altıntaş ve güneyinden hareket eden İkinci Ordu’muzun ve bunun daha batısında bulunan atlı kolordumuzun yanına giderek fikrimize nazaran hareketleri düzenlemesini kendilerinden rica ettim. Dördüncü Kolordusu ile amaçladığımız düşmanın büyük kısmını güneyden izleyen Birinci Ordu merkezine de kendim gidecektim. İsmet Paşa’nın merkezde kalıp genel durumu yönetmesini uygun gördüm. Fevzi Paşa kuzeye hareket ederken ben de arabayla tren yolunu izleyerek batıya hareket ettim.
DUMLUPINAR ZAFERİ
Ordulara 6.30’da gerekli talimat verilir. İsmet Paşa, birinci ve ikinci ordulara, düşmanın bir an evvel kaçıp kurtulmaya bildirerek Dumlupınar’ın süratle alınmasını, düşmanın büsbütün teslim olmaya mecbur edilmesini emreder. Birinci Ordu karargâhına giden ve esir subaylardan bilgi alan Başkomutan ise Trikopis ve Diyenis’in de çemberin içinde kaldığını bildirerek bunların da esir alınmasını emreder. Türkçe bildiği anlaşılan Selanikli esir subay, bu buyruğu duyunca baygınlık geçirir. Mustafa Kemal, saat 14.00’te, hareketi şahsen yöneteceği doruğa çıkar. Güneşin Dumlupınar’da doruğa yükseldiği saatlerde başlayan şiddetli savaş akşama kadar sürer. Yunanlar, kaçmak istedilerse de bunu başaramazlar. Bir köy halkı, Yunanların kaçmasını önlemek için demir yolunu tahrip etmiştir. Yunan Bağımsız Tümeni, Yunan ordusuyla temas kuramayarak batıya çekilir. Sonradan “Başkomutanlık Meydan Savaşı” ismi verilecek “Dumlupınar Savaşı”, Türk ordusunun Yunan ordusunu biraz daha küçültmesi ve perişan etmesiyle sonuçlanır.
Mustafa Kemal, akşam, Dumlupınar köyüne sarfiyat. Yanlarında eşya yoktur; oda döşemeleri, peykeler yahut toprak üzerinde yatılarak sabah edilir.
‘BİR YIKIM OLACAKTI’
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, tekrar “Meçhul Asker Anıtı” merasiminde, görüntüyü şöyle betimliyordu:
“Bu ovadan, kuzeyden ve güneyden birbirini izleyen vurucu çizgilerimizin, batışa yaklaşan güneşin son ışıklarıyla parlayan süngüleri her an daha ileride görülüyordu. Bataryalarımızın aralıksız ve amansız ateşleri düşman alanlarını, içinde durulmaz bir cehennem haline getiriyordu. Güneş batıya yaklaştıkça ateşli, kanlı ve ölümlü bir kıyametin kopmak üzere olduğu bütün ruhlarda duyuluyordu. Bir vakit sonra dünyada büyük bir yıkım olacaktı. Ve beklediğimiz kurtuluş güneşinin doğabilmesi için bu yıkım gerekliydi.Gerçekten gökyüzünün karardığı bir dakikada Türk süngüleri düşman dolu o sırtlara saldırdılar. Artık karşımda bir ordu, bir kuvvet kalmamıştı. Artık gecenin yoğunlaşan tartısı, sonucu gözle görmek için güneşin tekrar doğudan doğmasını beklemeyi mecburî kılıyordu.”
Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi’nde bulunan Büyük Taarruz Panaroması’ndan bir kesit.
‘EY YÜKSELEN NESİL! GELECEK SİZİNDİR’
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, Dumlupınar’daki merasimde son kelamlarını gençlere yöneltiyordu: “Gençler! Hamasetimizi destekleyen ve devam ettiren sizsiniz. Siz almakta olduğunuz eğitim ve anlayışla insanlık yüksek karakterinin, vatan sevgisinin, niyet hürriyetinin en değerli örneği olacaksınız. Ey yükselen nesil! Gelecek sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve devam ettirecek sizsiniz .”
İLK AMAÇ AKDENİZ!
Başkomutan Mustafa Kemal, 1 Eylül’de ordulara yayımladığı bildiri de özetle şunları kaydeder: “Zalim ve gururlu bir ordunun asıl kuvvetlerini inanılmayacak kadar az bir müddette yok ettiniz. Sahibimiz olan büyük Türk milleti, geleceğinden emin olmaya haklıdır. Bütün arkadaşlarımın Anadolu’da daha öbür meydan savaşları verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin akıl gücünü, yiğitlik ve hamiyet kaynaklarını yarışırcasına vermeye devam etmesini dilerim. Ordular! Birinci amacınız Akdeniz’dir! İleri!
ATATÜRK’ÜN ÇİZDİĞİ SAVAŞ KROKİSİ
Atatürk, “Başkomutanlık Meydan Muharebesi”ni, ABD’nin Ankara Büyükelçisi General Charles H. Sherrill’e kroki çizerek anlatmıştı. Sherrill, “Mustafa Kemal’in bütün askeri kavramları yıkan taktiğini gösterdiğini” kaydettiği krokinin açıklaması şöyle: “Türk ordusu (kırmızı renk), üç Yunan tümenini Afyon-Karahisar’da ezdikten sonra, Yunanların, İzmir’e hakikat kaçmalarını engellemek için taraf değiştiriyor. Bütün muharebe boyunca, Yunan çizgileri Eskişehir’e kadar uzanıyorlardı, ancak Mustafa Kemal yalnızca savunmanın zayıf noktasına saldırır: Afyon-Karahisar çatalı, uzanan yardım çizgisinin birleştiği nokta.”
BİTTİ