Zeytinyağında fon tüketiciye fayda mı?

DUYGU ERDOĞAN – Geçen sezon İspanya, İtalya ve Yunanistan üzere kıymetli zeytinyağı üreticilerindeki kuraklık nedeniyle yaşanan randıman kaybı bu yıl da sürüyor. Bu nedenle geçen dönem rekor üretime ulaşan Türkiye’den zeytinyağı alım talebi çok yüksek. Bu dönem hem ‘yok yılı’, hem de iklimsel sorunlar yaşanmasına karşın Türk üreticiler ortalama bir zeytinyağı üretimi beklerken, dış talep hala çok ağır ve içeride fiyat epey süratli artıyor. 

Kararla dış talep sebebiyle zeytinyağı ihracatının, ambalajlı zeytinyağına yönlendirilerek katma bedelli eser ihracatına katkının amaçlandığı, ayrıyeten iç piyasada fiyatların aşikâr seviyede tutulmasının hedeflendiği tabir edilirken; buna karşı farklı görüşler var…

FİYAT DÜŞER Mİ?

Türk zeytinyağına tüm dünyadan artan talep karşısında yurt dışı satış suratı artıyor. Lakin iç piyasada da kâfi eser olduğunu belirten ihracatçılar, fiyatın dünyada azalan arz ve Türkiye’de bu yıl beklenen düşük üretimden ötürü yükseldiğini tabir ediyor. Buna nazaran fiyat düşüşü öngörülmüyor. Endüstricinin ise bu kararla birlikte satış rotasını değiştirmeyeceği belirtiliyor. Alınan kararların ise daha öncesinde dala sunulması gerektiğini belirten ihracatçılar, “Bizler dünyada itimat ve kalitemizle tanınıyoruz. Anlaşmalarımızı bazen çok uzun vadeli yapıyoruz. Sonradan alınan her karar, bu mutabakatlarda sorunlar oluşturabiliyor. Fonun daima olması ve artması konusu bize danışılmalı” yorumunu getiriyor. 

Mevcutta iç piyasada stokların kâfi olduğunu anlatan Esaslı Zeytincilik Lideri Mustafa Kürlek, üretim fazlalığının da ihraç kalemi olarak değerlendirildiğini hatırlattı. Kürlek, “Türkiye’nin zeytin ve zeytinyağı ihracatı 2023 Ocak-Haziran periyodunda geçen yıla kıyasla yüzde 190 artarak 559.8 milyon dolara yükseldi. Maliyetlerimiz artmasına karşın ihracat başarımız hem çiftçinin hem satıcının yüzünü güldürüyor. Ton başı 200 euro vergi, ihracatta pazar kaybı yaşamamızı tetikleyebilir” dedi.

AMBALAJLI SATIŞ ETKİSİ

Türkiye geçen dönem zeytin ve zeytinyağında ‘var yılı’ olarak, ayrıyeten iklimsel bir problem yaşamadan rekor üretime imza atmıştı. 735 bin ton sofralık zeytin rekoltesi, 422 bin ton zeytinyağı rekoltesi oluşmuştu. Dönem sonunda zeytin ve zeytinyağı ihracatının 1 milyar doları görmesi bekleniyor.

Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım ise, şu değerlendirmeyi yapıyor: 

“Ambalajlı satışa teşvik edilmek isteniyor fakat bu çok sonlu kalır. Aslında yapılan muahedeler var ve devam ediyor. Öteki yandan iç piyasaya fiyat düşüşü tesiri olacağını düşünmüyorum. Zira talep çok yüksek, dünyada üretim az. İçeride fiyat düşürmek mümkün olmayacaktır ve ihracatçı bu kesintiye karşın yurt dışı satış suratını azaltmaz.”