Böylesine güç rastlanır, iki ülkenin başına bela oldu! Kapalı bilgi satıcısı 3 hain

Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Casusluk tarih boyunca birçok ülkenin düşmanlarını zayıflatmak için sık sık başvurduğu yollardan biri oldu. Kimi vakit para kimi vakit da daha uygun bir gelecek için ‘karşı taraf’a çalışan casuslar, dış siyaset ve siyaset tartışmalarında sıklıkla tarihteki yerlerini aldı. Asker, diplomat, hükümet üyesi ve hatta bazen yalnızca bir sivil olan bu şahıslardan kimileri, yaptıkları aksiyonlarla yaşadıkları devirde büyük kırılmalara ön ayak oldular ve ‘tarihin en ünlü hainleri’ oldular. İşte yakın tarihe iz bırakan 3 hainin yıllar geçse de unutulmayan öyküsü.

1- KÜBA KRİZİNİN KİLİDİ OLDU: OLEG PENKOVSKİ

Soğuk Savaş’ın en sıcak anlarından biri hiç elbet 1962 yılında yaşanan Küba Füze Krizi’ydi. ABD ve SSCB’yi karşı karşıya getiren bu kriz, dünyanın tam 13 gün boyunca hop oturup hop kalkmasına neden olmuş ve insanlık daha evvel hiç olmadığı kadar önemli formda muhtemel bir nükleer yıkımın soğuk nefesini ensesinde hissetmişti.

Tarihteki yerini Küba Füze Krizi olarak alan olay aslında 15 Ekim 1962’de Küba üzerinde uçan ABD’ye ilişkin U-2 casus uçaklarının ada üzerinde olağan dışı bir durum fark etmesiyle başlamıştı. U-2’lerin Küba üzerine ağırlaşmasını sağlayan bilgi Oleg Penkovski’den gelmişti.

20. yüzyılın en değerli olaylarından birinin başrolünde yer alan Penkovski, Bolşevik aksisi olan Beyaz Ordu mensubu bir babanın oğlu olarak dünyaya geldi. İkinci Dünya Savaşı’ndan çabucak evvel Kiev Topçu Akademisi’nden mezun olan Penkovski, evvel Finlandiya ve SSCB ortasında yaşanan Kış Savaşı’nda, çabucak akabinde da İkinci Dünya Savaşı’nda misyon aldı. Penkovski, savaşın sonunda Yarbay olarak Kızıl Ordu’nun dış istihbarat teşkilatı GRU’ya atandı ve Türkiye’de askeri ataşe olarak görevlendirildi. Oleg birebir vakitte GRU lideriyle da samimi alakalar kuruyordu.

1960 yılında Moskova’da vazife yaptığı sırada ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatı (CIA) için çalışmaya karar veren Penkovski, birinci olarak İngiliz saklı istihbarat servisi MI6 ile bağlantıya geçti. İlk olarak 1961 yılında Londra’da hem İngiliz hem de ABD’lilerin temsilcileriyle bir ortaya gelen Penkovski, SSCB’nin kıtalararası balistik füze envanteri hakkında bilinmeyen birçok değerli ayrıntısı ABD’li ve İngiliz yetkililere verdi. Penkovski’nin sızdırdığı en değerli bilgi, Küba’ya yerleştirilmesi planlanan Rus nükleer füzeleriydi. Bu bilgilerin Kennedy idaresine iletilmesi ABD istihbaratının adaya odaklanmasında en kıymetli ipucu oldu ve Küba Füze Krizi’ne giden süreç böylece başlamış oldu.

Penkovski’nin köstebek olduğu krizden iki gün evvel tespit edildi ve üst seviye Sovyet istihbarat yetkilisi, vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandı. Kesin vefat formu bilinmeyen Penkovksi’nin öldürüldüğü ya da cezasını çektiği sırada hayatına son verdiği iddia ediliyor.

2- POLONYA’NIN TARTIŞMALI İSMİ: RYSZARD KUKLİŃSKİ

Penkovksi üzere tartışmalı isimlerden biri de Polonya’da yaşadı. Sosyalist bir ailede doğan Ryszard Kukliński’nin babası, İkinci Dünya Savaşı’nı başlatan Almanya’nın Polonya’yı işgal etmesine karşı direnen isimlerden birisiydi. Babası esir düştükten sonra toplama kampında hayatını kaybedince o da genç yaşta Polonya Halk Ordusu’na katıldı. Her ne kadar SSCB ülkelerinden biri olmasa da Polonya bu periyotta Sovyetler tesirinde bir Doğu Avrupa ülkesiydi. Polonya’ya hizmet etmeye kararlı olan Ryszard Kukliński, 1968 yılında SSCB’nin Çekoslovakya’yı işgalinde vazife aldığında ise yaptığı işi sorgulamaya başladı.

Reform talep eden kalabalıkların üzerine ateş açılması ve bunun sonucunda 44 protestocunun ölmesi Kukliński’yi rahatsız etmişti. 1970 yılında Polonya’da başlayan protestolarla birlikte genç adamın sabrı da taşma noktasına geldi. ABD’li yetkililerle temasa geçen Kukliński, SSCB’ye ilişkin kritik bilgileri ABD’ye sızdırmaya başladı.

1972’den 1981’e kadar tam 9 yıl boyunca Kızıl Ordu’nun Doğu Avrupa’da bulundurduğu kuvvetler, savaş planları, radar sistemleri ve nükleer silah siloları hakkında bilgi sızdıran Kukliński, topladığı bilgilerle ABD için epey ‘faydalı’ oldu. Polonya ve Sovyet istihbaratı tarafından yakalanmaktan korkan Kukliński,1981 yılında ailesi ile birlikte ABD’ye sığınma kararı aldı. 1984’te bir Polonya mahkemesi tarafından gıyabında vatana ihanetten yargılandı ve ömür uzunluğu mahpusa mahkum edildi.

Kukliński’nin cezası Polonya’da her daim tartışma konusu oldu. Köstebeğin cezası 1991 yılında SSCB dağıldığında 25 yıla düşürüldü, 1995 yılında ise geçerliliğini yitirdi. Kukliński, cezasının kaldırılmasının akabinde periyot devir Polonya’yı ziyaret etse de kalıcı olarak hiçbir vakit ülkesine bir daha yerleşmedi ve 2004 yılında ABD’de hayatını kaybetti. Soğuk Savaş sona ermiş ve SSCB dağılmış olsa da Kukliński günümüzde Polonya’da tartışmalı bir figür olmaya devam ediyor.

3- SSCB’YE CASUSLUK TEKLİF ETTİ: JOHN ANTHONY WALKER

Soğuk Savaş boyunca ABD ve SSCB ortasındaki istihbarat savaşında onlarca isim gündeme geldi. Kimi vakit SSCB kimi vakit da ABD karşı taraftan ‘satın aldıkları’ beşerlerle bilinmeyen bilgilere ulaşmaya çalıştı. Bu manada ABD’ye en büyük ziyanı John Anthony Walker verdi. Sorunlu bir çocukluk geçiren Walker, mali problemlerle boğuşan bir ailede büyüdü. Babası alkolikti. 1955 yılında lise eğitimini yarıda bırakarak donanmaya katılan Walker, 8 yıl içinde ABD donanmasının en kritik ve gizemli silahlarından biri olan denizaltılarda irtibat ve kriptografi çalışan bir baş astsubay oldu.

1967’de asteğmenliğe terfi eden Walker, Atlantik Denizaltı Kuvvetleri Komutanlığı’na atandı. Aynı devirde birçok kişi tarafından geleceği parlak olarak görülen Walker, mali sıkıntılarla müsabakaya başladı. Sivil hayatta yaptığı yatırımlar başarısız olmuş ve onu büyük bir borç batağına sürüklemişti. Walker, bu durumdan kurtulmak için SSCB’ye ABD denizaltıları hakkında bilgi sızdırmaya karar verdi. Walker ile bağlantıya geçen SSCB yetkilileri, kendilerine yapılan bu teklif karşısında birinci etapta şaşkınlıklarını gizleyememiş olsa da kısa mühlet içinde Walker’in ‘büyük balık’ olduğu ortaya çıkacaktı. Denizaltılar, her iki taraf içinde tespit edilmesi güç sürpriz silahlardı.

Walker, ABD denizaltılarının tespit edilmesi için gereken tüm ayrıntıları SSCB’ye sızdırmakla kalmamış tıpkı vakitte savaş planları ve bâtın irtibat şifrelerini de Sovyetler Birliği’ne sızdırmıştı. ‘Büyük balık’ emekli olduktan sonra dahi, donanma içinde ‘satın aldığı’ bireylerle SSCB’ye para karşılığında bilgi sağlamaya devam etti. Bu durum 1984 yılında eski eşinin FBI’ı arayarak kocasının Sovyetler Birliği’ne çalıştığını söylemesine kadar devam etti.

Eski eşinin itiraflarının akabinde başlatılan soruşturmada Walker’ın donanmaya dair hassas bilgileri Sovyet istihbaratına sızdırdığı tespit edildi. Ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırılan Walker, 2014 yılında kamuoyuna açıklanmayan bir nedenden ötürü hayatını kaybetti.