Merdiven altı turizm! Kiracıdan kiralık
Gülden Çoktan – Fatih Kaymakamlığı’na bağlı “Günübirlik Kiralanan Yerler Kontrol Komisyonu” yetkililerinin gerçekleştirdiği kontrolde üç katlı bir apartmanın kayıtsız günü birlik konut olarak kullanıldığı tespit edildi. Kalanlar Ürdün, Rusya ve Azerbaycan’dandı. İnternet üzerinden uygulamalar aracılığıyla kiraladıkları konutlara 20 ile 60 Euro ortası para veren bu bireyler, konutların mühürlenmesinin ardından sokakta kaldı.
Türkiye’de günlük kiralama sistemine olan ilgi her geçen gün artarken vergi tarafında da önemli kayıplar yaşanıyor. Konut kiralama sırasındaki KDV haricinde, elde edilen kardan rastgele bir ek vergi yahut gelir vergisi alınamıyor. Bu durum milyonlarca liralık vergi kaybına yol açıyor.
BELEDİYEYE BİLDİRİN
Fatih Belediyesi, kayıtsız kiraya verilen günübirlik konutların denetlenebilmesi için pankartlı ihbar projesini aralıksız sürdürüyor. İlçenin farklı bölgelerine, “Mahallemizde konaklama hedefli günlük olarak kiraya verilen bina yahut daireleri belediyemizin, 453 14 53 numaralı telefonuna ihbarda bulunabilirsiniz” yazılı pankartlar asılıyor. Kayıtsız olarak günübirlik mesken olarak hizmet veren ve birden fazla vakit güvenlik sıkıntılarına da neden olan yerler, vatandaşlar tarafından belediyeye bildiriliyor.
Gelen ihbarlar üzerine Fatih Kaymakamlığı’na bağlı Günübirlik Kiralanan Yerler Kontrol Kurulu yetkilileri, adreslere kontrole gidiyor. Yapılan incelemeler sonucunda kayıtsız günü birlik olarak hizmet verdiği tespit edilen yerlere Emniyet ve Maliye yetkilileri tarafından ceza kesilirken Zabıta işçisi tarafından da bu yerler mühürleniyor. 2023 yılında 3 bin 466 vatandaş ihbarı geldi. 249 yer, kayıtsız günü birlik kiralama yaptığı tespit edilerek mühürlendi. 2023 yılında ise 540 ihbar geldi, 143 yer mühürlendi.
UYGULAMA ARACILIĞIYLA
Milliyet, Günübirlik Kiralanan Yerler Kontrol Komisyonu’nun Sultanahmet bölgesinde gerçekleştirdiği o kontrollere katıldı. Kontrolde, Küçük Ayasofya mahallesinde bulunan üç katlı bir apartmanın tamamının günübirlik konut olarak kullanıldığı tespit edildi. Kontrol sırasında Ürdünlü bir ailenin birinci katı, Rusya’dan gelen iki kız arkadaşın bodrum katı, Azerbaycan’dan gelen bir çiftin de üçüncü katı kiraladığı ortaya çıktı. Ürdünlü aile, tatil için İstanbul’a geldiklerini, kaldıkları yeri Booking uygulaması üzerinden verilen ilanla bulduklarını ve iki gün için 80 Euro (2 bin 400 TL) ödeme yaptıklarını söyledi. Rusya’dan gelenler de birebir Ürdünlü aile üzere Booking uygulaması üzerinden meskeni bulduklarını ve bir hafta için 397 Euro (12 bin TL) ödeme yaptıklarını söyledi. Azerbaycanlı çift ise, kaldıkları yerin otel olarak söylenildiğini ve kızlarının günlüğü 600 TL ödeme yaptığını belirtti. Para cezası kesilen daireler zabıta vazifelileri tarafından mühürlenince, günübirlik meskenleri kiralayanlar da sokakta kaldı.
Birçok otel işletmecisinin otellerinin kapasitesinin dolmasıyla boş apartmanları kiralayarak günübirlik mesken olarak kiraladığı öne sürülüyor. Kimi konut sahipleri de konutlarını kiraya vermek yerine kayıtsız günübirlik mesken işletenlere meskenlerini kiralayarak gelir elde ediyor.
KİRACIDAN KİRALIK
Bazı bireyler ise kiraladıkları meskenleri kiraya veriyor. Uygulamalarda istenilen fiyatlar, olağan otellerin fiyatlarına nazaran düşük. Kontroller sırasında bir kişinin birden fazla lokasyonda kayıtsız günübirlik konut işlettiği de ortaya çıkıyor.
Usulsüz olarak günübirlik konut olarak kullanıldığı tespit edilen meskenler mühürleniyor. Konakladıkları yerlerin usulsüzce işletildiğini öğrenen turistler, mühürleme sürecinin akabinde konuttan ayrılmak zorunda. Uygulamalar üzerinden bulup ödemesini yaptıkları yerden ayrılmadan evvel parasını almak için kiraya vereni aradıklarında ise muhatap bulamıyorlar. Kiraya verenler, genelde telefonu açmıyor yahut para iadesi yapmıyor.
VATANDAŞTAN TEŞEKKÜR
Dairelerin günübirlik mesken olarak işletilmesi tıpkı apartmanda oturanları da rahatsız ediyor. Milliyet’e konuşan vatandaşlar, apartmana girip çıkanın belirli olmadığını, gece geç saatlerde gürültü yapıldığını ve bazen can güvenliklerinden tasa duyduklarını söyledi.
CEZASI NEDİR ?
Emniyet yetkilileri tarafından kayıtsız günübirlik mesken işlettiği tespit edilen şahıslara 1774 Sayılı Kanun kapsamında 59 bin 704 TL para cezası kesiliyor. Maliye yetkililerinin tuttuğu tutanaklarının incelenmesi sonucunda ayrıyeten para cezası da kesiliyor.
Fatih Küçük Ayasofya mahallesindeki günübirlik kiralanan dairelerdeki turistler, konutlar mühürlenince sokakta kaldı.
DEVLETİN VERGİ KAYBI ÖNEMLİ ORANDA ARTIYOR
Türkiye’de günlük kiralama sistemine olan ilgi her geçen gün artarken vergi tarafında da önemli kayıplar yaşanıyor. Konut kiralama sırasındaki KDV haricinde, elde edilen yarardan rastgele bir ek vergi yahut gelir vergisi alınamıyor. Bu durum milyonlarca liralık vergi kaybına yol açıyor. KDV de zati fiyatlara dahil. Bir öteki manasıyla vergisi eklenerek oluşan fiyatlar olduğundan devletin kaybı önemli manada büyüyor.
RUHSAT ALAN YOK
Airbnb sisteminden aylık 30 bin TL gelir elde eden bir kullanıcıdan yüzde 20 yani 6 bin TL’lik KDV alınıyor. Geriye kalan 24 bin TL çıkar üzerinden bir vergi alınmıyor.
Buradan vergi alınabilmesi için turizm tesisine karşılık gelen ruhsat alınması gerekiyor. Bu ruhsata başvuran ise yok. Şayet Airbnb gelirleri beyan edilirse yıllık 70 bin TL – 1.9 milyon TL aralığında gelir elde eden birisi yüzde 15-yüzde 40 ortası gelir vergisi ödemek durumunda. Beyan edilen 1.9 milyon TL üste gelirden de yüzde 40 vergi kesiliyor.
Dünyanın pek çok ülkesinde de emsal meseleler yaşanırken, kimi yasaklarla kimi mahalle-semt bazlı kısıtlamalarla kimi kentler de ek vergiler yahut yüksek cezalarla Airbnb’nin önüne kesmeye çalışıyor.