Dışı seni, içi beni yakar
Efnan Atmaca – ‘Bakıcı’ diye isimlendirdiğimiz, pek çok kişinin hayatında var olan, yüklü olarak Türkmenistan, Özbekistan ve Gürcistan’dan Türkiye’ye çalışmaya gelen ‘yabancı hizmetliler’in dünyası “İrina” isimli kitaba bahis oldu. Tıpkı Mevlânâ’nın “İnsanı gördüklerinden ibaret sayma, göremediklerinde orta, içidir hakikatin resmi, dışı yalnızca bir manzara” dediği üzere ‘en değerlilerimizi’ emanet ettiğimiz bu insanların hepsi bavullarında acı dolu kıssalarıyla ülkemize gelip yükümüzü alıyor, onlara biçilen ömür alanında sessizce bize yoldaşlık ediyorlar. Bu vesileyle en yalnız vakitlerimde oğlumu büyütmeme takviye olan Hatuna’yı da sevgiyle anayım.
Türkçe bilmeden
Yazar Esin Sayar, “İrina” ismini verdiği kitabında Abhazya’daki savaştan kaçıp Gürcistan’a yerleşen, oradaki koşullar kötüleşince de Türkiye’ye çalışmaya gelen İrina’nın yaşadıklarını anlatıyor. İrina, Gürcistan bombalarıyla yerle bir olan meskenlerinden kaçarken eşini ve oğlunu kaybediyor. Kendini Rusya hududundaki bir sığınma kampında bulan İrina ailesinin Gürcistan’a göç ettiğini öğrenip orada soluğu alıyor. Lakin kurallar güç, kocası da pek çalışkan biri değil. Evvel Rusya’ya gurbete gidip bir fabrikada çalışıyor. Durumları biraz düzelince ailesinin yanına geri dönüyor. Bu defa de Gürcistan karışıyor. Kocası içki, sigara ve bayan peşinde, İrina’nın eline bakıyor. Çaresiz İrina da pek çokları üzere oğlunun hayatı sefil olmasın diye soluğu Türkiye’de alıyor. Tek söz Türkçe bilmeden geldiği bu ülkede birinci gittiği konutta sıkıntısını anlatamayınca hırsızlıkla suçlanıp kapıya konuyor. Türkiye’ye gelirken tanıştığı ve telefonunu aldığı muavin ona yardım ediyor. Bağdat Caddesi’nde aracılık yapan Betül’ün yanına yönlendiriyor. İşler yeterli gidiyor İrina için, Rusça bilen uygun yürekli bir ailenin meskeninde işe giriyor. Kas hastalığına yakalanıp günden güne eriyen konutun beyefendisine bakıyor. Çocukları olmayan çift İrina’yı bağırlarına basıyorlar fakat mevt onları ayırıyor. Baktığı hasta vefat edince yeniden Betül’ün yanına gidiyor İrina. Uzun bir müddet bekledikten sonra bu sefer tam 12’den vuruyor. Çok varlıklı, çok ünlü bir ailenin yanında iş buluyor Betül ona. Ailenin oğlu tam bir playboy, her gün gazetelerde uzunluk gösteriyor. Meskenin beyefendisi ülkenin önde gelen iş insanlarından. Kızı ikinci jenerasyon yönetici. Bu ailenin hanımı bir gün ansızın merdivenlerden düşüyor ve yürüyemez hâle geliyor. Bu kaza yalnızca ondan yürüme kabiliyetini değil, tıpkı vakitte konuşma yetisini de alıyor. İrina da Suzan Hanım’ın bakıcısı olarak bu ‘zengin’ meskende yaşamaya başlıyor.
Tek başına ayakta
Evde yaşananlar dizi sinemalarda gördüklerimizi aratmayacak tipten. Entrikalar, palavralar, bâtın münasebetler… Lakin bunların ötesi var kitapta: İrina. Çocuğuna eğitim verebilmek için ondan farklı kalmayı kabullenmiş, bilmediği bir ülkede yalnız başına ayakta kalmaya çalışan İrina. Tek isteği ailesine para yollamak olan İrina kendini entrikaların tam ortasında buluyor. İşin içinden nasıl sıyrılacağını da bilmiyor. Yazının başında da belirttiğim üzere ‘en değerlilerimizi’ emanet ettiğimiz bu beşerler tıpkı vakitte konutların karakutusu. Kimsenin bilmediklerini bilen, şahit olan hatta maruz kalıp susan beşerler. Gurbete gelip yine bir hayat kurma umuduyla bugünlerini yabancı bir ülkede geçiren bu insanlardan birine, İrina’ya ses olarak madalyonunun öbür yüzünü gösteriyor Esin Sayar. İrina’nın kıssası aslında ülkemizde yaşayan binlerce ‘bakıcı’ bayanın kıssası. Göçün, savaşın, yoksunluğun, zorluğun, çaresizliğin, ayrılığın ve umudun içinden çıkan hayatlar onlarınki.
Türkiye’de kaç ‘yabancı hizmetli’ var, muhakkak değil
Türkiye’deki ‘yabancı hizmetliler’in ne kadar nüfusa tekabül ettiklerine dair elimizde tam bir sayı yok. İçişleri Bakanlığı Göç Yönetimi Başkanlığı datalarına nazaran 19 Ocak 2023 prestijiyle Türkiye’de çalışma müsaadesi olan Türkmenistan vatandaşlarının sayısı 115 bin 279. Özbekistan vatandaşlarının sayısı 59 bin 970. Gürcistan’dan gelenler ise 487 bin 452 bin kişilik “Diğer” başlığı altında toplanıyor. Kayıtsız olanları da düşünürsek bu sayı hayli artıyor. Çabucak hepimizin etrafında çocuk ya da yaşlıların bakımına yardım eden ‘bir bakıcı’ olduğundan hisse biçersek az buçuk bir varsayımda bulunabiliriz doğal. Maaşları da 600-700 dolardan başlıyor. Bu bilgi değerli zira genelde sohbetlerde onların kim olduklarından, hayat öykülerinden, geride bıraktıklarından çok maaşları tartışılıp konuşuluyor.