Roma’dan Aydın’a uzanan tarih: Mastaura Amphitiyatrosu

Metin Ercihan | [email protected] Mastaura Antik Kenti’nde yürütülen hafriyat çalışmalarında büyük bir kısmı toprak altında olan, kanlı dövüşlerin ve karşılaşmaların yapıldığı amphitiyatro yapısına ulaşıldı. Günümüzden yaklaşık 1800 yıl evvel, Roma İmparatorluk Dönemi’nde inşa edilen amphitiyatronun keşfi arkeoloji dünyasında büyük heyecan yarattı, memleketler arası basında da geniş yer buldu. Toprağın altında sapasağlam kalan yapı, Anadolu arkeolojisi için kıymetli bir keşif olarak kabul edildi. “Amphi” söz manası olarak “çevresinde/iki yönden/çift” demektir. Bu istikametiyle amphitiyatro tiyatrodan ayrılır. Tiyatro, yarım daire iken, amphitiyatro “çift tiyatro”, yani dairesel ya da elips formundadır. Amphitiyatrolar, yırtıcı hayvanların dövüştürüldüğü, gladyatör dövüşlerinin yapıldığı anıtsal yapılardır. Bu yapılar, Antik Dönem’de çok az kentte inşa ediliyor ve bölgesel özellik taşıyordu. Halk, amphitiyatroda yapılan dövüşlere büyük ilgi gösteriyor, öbür kentlerden gelenler de karşılaşmaları büyük bir dikkatle takip ediyordu.

Sayıları az

Amphitiyatrolar, Anadolu’da çok az kentte olduğu için değerlidir. Bergama, Kzykos, Anavarza üzere antik yerleşimlerde de amphitiyatrolar bulunuyordu. Lakin bunlar maalesef günümüze kadar ulaşamadı. Mastaura’da bulunan arenanın en dikkat cazip yanı ise toprağın onu muhafazası. Ağaçların altında kalan 1800 yıllık tarihi yapının çabucak hemen tamamı sağlam olarak günümüze ulaştı.

Kentteki araştırmalar

İngiliz gezgin Hamilton 1836’da Nazilli’ye gelmiş ve Mastaura’yı gezmiştir. Amphitiyatro ile ilgili birinci bilgileri Hamilton aktarmıştır. Daha sonra araştırmacı gezgin Texier de Hamilton’a atıfta bulunarak yapının varlığına dair bilgiler vermiştir. 1907-1909 yıllarında, Nysa’da (Aydın Sultanhisar) hafriyat ve araştırmalar yapan W. Von Diest de hazırladığı kitapta Nysa’nın komşusu Mastaura hakkında bilgiler vermiş, kentin topografik yapısını gösteren bir plan çizmiştir. 1921 yılında Yunan işgali sırasında araştırmalar yapan Kourouniotis de Mastaura’da incelemelerde bulunmuştur. Kourouniotis, amphitiyatro yapısını birinci defa fotoğraflayıp belgeleyen kişidir.